طلاق سوری و بحران صندوق های بازنشستگی

صندوق‌های بازنشستگی در ایران روزهای خوبی را پشت‌سر نمی‌گذارند و آنچنان که پیداست در آینده هم این روند ادامه خواهد داشت. یکی از مشکلات اصلی به بحث سرمایه‌گذاری و اموال این صندوق‌ها باز می‌گردد که در برای سوددهی در نظر گرفته بودند ولی حالا روند زیان‌آوری را در پیش گرفته‌اند. در همین مورد با یکی از اقتصادان‌ها مصاحبه‌ای انجام داده‌ایم. پازوکی معتقد است که اگر تغییری رخ ندهد دولت به‌زودی باید هرچه درآمد دارد را باید برای این صندوق‌ها هزینه کند. در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید.

«مهدی پازوکی»، اقتصاددان با اشاره به چالش‌های سال‌های اخیر صندوق‌های بازنشستگی و بحران‌هایی که در آینده جامعه را تهدید می‌کند، «بازنشسته‌ها در سال‌هایی اخیر با چالش‌ها و آسیب‌های فراوانی روبه‌رو بوده‌اند و مشاهده می‌کنیم که کف خیابان را برای اعتراض انتخاب کرده‌اند.

این اقشار باتوجه به اینکه بیمه درمانی هستند باز هم از ناعدالتی درمانی رنج می‌برند همچنین باوجود تورم باید بگوییم که حقوق چندانی هم دریافت نمی‌کنند و به‌اجبار هر روز سفره خود را کوچک‌تر می‌بینند. سال‌ها است که همه هزینه‌های صندوق‌های بازنشستگی را دولت پرداخت می‌کند و منابعش هم از بیت‌المال می‌آید به همین دلیل بسیاری از این صندوق‌ها به حیات خلوت مسوولان دولت‌های گذشته تبدیل شده است. دولت باید در همه موارد هزینه‌ها را کاهش دهد تا بتواند خود را از این وضعیت نجات دهد.»

او در همین مورد و با اشاره به برخی قوانین مخرب این حوزه اضافه می‌کند: «قانون صندوق‌های بازنشستگی آمار طلاق‌ها را افزایش داده است زیرا اکنون بسیاری از خانم‌های متاهل برای دریافت حقوق بازنشستگی پدر و مادر می‌‍روند طلاق سوری می‌گیرند.

افزایش این روند باعث خواهد شد سقوط صندوق‌های بازنشستگی غیرقابل پیش بینی باشد. هم در صندوق‌های کشوری و هم در صندوق‌های لشکری با این آسیب‌ها روبه‌رو هستیم. در این مورد نیاز است که برخی از قوانین تغییر اساسی کنند و به گونه‌ای باشند که دختر همه حقوق‌ پدر یا مادرش را دریافت نکند و تنها بخشی از آن به حسابش واریز شود. اگر همین مورد اصلاح شود خواهیم دید که تعداد طلاق‌ها کاهشی خواهد بود.»

این اقتصاددان در همین مورد و با تذکر به مسوولان اضافه می‌کند: «اگر روند صندوق‌های بازنشستگی اصلاح نشود مخارج دولت‌ها همچنان افزایشی خواهد بود اگر تغییری در این روند مشاهده نکنیم تا چند سال دیگر دولت باید هرآنچه دارد را برای صندوق‌های بازنشستگی هزینه کند و دیگر پولی برایش باقی نمی ماند.»

مطالعات اولیه در کشور، از ابعاد چالش‌ها و مخاطرات بسیار جدی خبر می‌دهد که نظام بازنشستگی ایران را تهدید می‌کند. برای مثال گزارش ۶۰ ساله سازمان تأمین اجتماعی نشان می‌دهد که شاخص نسبت پشتیبانی طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ از ۶.۶۶ در سال ۱۳۹۰ به ۴.۴۱ در سال ۱۳۹۹ رسیده است و مطالعات نشان می‌دهند که اگر شاخص پشتیبانی به کمتر از ۵.۳۵ تقلیل یابد، سازمان تأمین اجتماعی قادر به تأمین مصارف خود نخواهد بود. پیامدهای این مخاطرات، در صورتی که اهتمام جدی برای مقابله با آنها از هم اکنون به کار گرفته نشود به ریسک‌های مهم اجتماعی، اقتصادی و سیاسی منجر خواهد شد.

براساس این گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس،‌ در حال حاضر عدم توازن در روند منابع و مصارف صندوق‌های بازنشستگی کشور مشهود است. برای مثال در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳، برای حمایت از صندوق‌های بازنشستگی بیش از ۴۵۳ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده که ۲۵۶ هزار میلیارد تومان مربوط به صندوق بازنشستگی کشوری، ۱۳۲ هزار میلیارد تومان جهت کمک به صندوق تأمین اجتماعی نیروهای مسلح و ۱۴.۳ هزار میلیارد تومان بابت صندوق بازنشستگی فولاد و وزارت اطلاعات تعیین شده است. عدم تناسب شاخص‌های اساسی این سیستم‌ها نسبت به سطوح استاندارد نشان از عمق مشکلات صندوق‌های بازنشستگی دارد. بنابراین، اصلاحات اساسی صندوق‌های بازنشستگی در کشور ضروری است.